বিষ্ণই সমাজ

 

     বিষ্ণই সমাজ

প্ৰায় ২৯০ বছৰ আগতে (১৮ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে) ৰাজস্থানত বিষ্ণই আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল বিষ্ণুই সম্প্ৰদায়ে।  অমৃতা দেৱী নামৰ এগৰাকী ভদ্ৰমহিলাৰ নেতৃত্বত ৮৪খন গাঁৱৰ পৰা অহা তেওঁলোকৰ এটা বৃহৎ দলে যোধপুৰৰ মহাৰাজ (ৰজা)ৰ নিৰ্দেশত গছবোৰ কটাৰ পৰা ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰয়াসত প্ৰাণ আহুতি দিয়ে।

বিষ্ণই আন্দোলনৰ বিষয়ে :-

বিষ্ণই আন্দোলন পৰিৱেশ সংৰক্ষণ, বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা, আৰু সেউজ জীৱনৰ প্ৰথম সংগঠিত সমৰ্থকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম।বিষ্ণৌসকলক ভাৰতৰ প্ৰথম পৰিৱেশবিদ বুলি গণ্য কৰা হয়। পৰিৱেশ আন্দোলনৰ ইতিহাসত এই আন্দোলনটোৱেই আছিল যিয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে গছক সাৱটি ধৰি আলিংগন কৰাৰ কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিছিল তেওঁলোকৰ সুৰক্ষাৰ বাবে।বিখ্যাত অমৃতা দেৱীৰ আন্দোলন পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ অগ্ৰণী প্ৰচেষ্টাৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।  যোধপুৰৰ ৰজা অভয় সিঙে ১৭৩০ চনত নিজৰ নতুন ৰাজপ্ৰসাদ নিৰ্মাণৰ সময়ত খেজাৰলি গাঁৱত কাঠৰ বাবে গছ কাটিবলৈ নিজৰ সৈন্যসকলক নিৰ্দেশ দিছিল।প্ৰতিবাদৰ প্ৰতীক হিচাপে অমৃতা দেৱীয়ে সৈনিকৰ বিৰুদ্ধে থিয় দি গছৰ ওপৰত আঁকোৱালি লৈ গছৰ প্ৰাণৰ বাবে যুঁজিছিল। তেওঁৰ  তিনিজনী কন্যা আসু, ৰত্নী আৰু ভগুৱেও মাকৰ কাষত থিয় হৈছিল।তেওঁলোকক সমৰ্থন কৰি এই সম্প্ৰদায়ৰ আন লোকসকলেও গছৰ পক্ষত থিয় দি ডালত বাহু মেৰিয়াই লৈছিল। 

 সৈন্য সকলে  গছবোৰ কুঠাৰেৰে তললৈ  কাটি আনিলে , ৰাইজৰ অনুৰোধৰ প্ৰতি কোনো গুৰুত্ব নিদিয়াকৈ।  গছ কটাৰ বিৰোধিতা কৰাৰ আঁৰৰ প্ৰধান কাৰণটো আছিল তেওঁলোকৰ পন্থাৰ নীতিত বৰ্ণনা কৰা বিষ্ণই সম্প্ৰদায়ৰ সাংস্কৃতিক বিশ্বাসত নিহিত হৈ আছিল, গছৰ সুৰক্ষা আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণৰ পোষকতা কৰা। আন এটা কাৰণ তেওঁলোকৰ গ্ৰাম্য জীৱিকাৰ সৈতে ওতঃপ্ৰোত ভাৱে জড়িত আছিল, কিয়নো তেওঁলোকে ইন্ধন খৰি আৰু পশুখাদ্যৰ যোগানৰ বাবে অৰণ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিছিল। 

 এই আন্দোলনত যোগদান কৰিবলৈ খেজাৰলী আৰু অন্যান্য গাঁৱৰ বিষ্ণোই আহি খেজৰি গছবোৰক এটা এটাকৈ সাৱটি ধৰি মূৰৰ মূল্যত কাটি থকা গছবোৰক ৰক্ষা কৰিলে। 

 এই আন্দোলনত ৩৬৩ জন বিষ্ণৌই ৰাজস্থানৰ খেজৰলী গাঁৱৰ খেজৰি গছৰ সুৰক্ষাৰ বাবে প্ৰাণ আহুতি দিয়ে।

 

বিষ্ণুই আন্দোলনৰ উদ্দেশ্য:-

এই আন্দোলনৰ চাৰিটা প্ৰধান উদ্দেশ্য আছিল:

 ১.সমাজৰ বাবে পৰিৱেশ অনুকূল সামাজিক জীৱন নিশ্চিত কৰিবলৈ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ।

 ২.সুস্থ জীৱন নিশ্চিত কৰিবলৈ ব্যক্তিগত পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাক প্ৰসাৰ কৰা।

 ৩.গছ কটাৰ বিৰুদ্ধে পোষকতা।

 ৪.  জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু পশুপালন।

বিষ্ণুই আন্দোলনৰ সফলতা:-

 

এই ঘটনাৰ পিছত মহাৰাজে আটাইকেইখন বিষ্ণুই গাঁৱতে গছ কটাত বাধা দি কঠোৰ ৰাজকীয় আদেশ দিলে। 

 গছ আলিংগন আৰু গছ আলিংগন কৰা ধাৰণাটোৰ শিপা ১৭৩০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ বিষ্ণো ধৰ্মৰ ইতিহাসত আছে। 

 এই আন্দোলন আৰু ত্যাগৰ দ্বাৰা সুন্দৰ লাল বহুগুণৰ নেতৃত্বত যোৱা ২০ শতিকাৰ চিপকো আন্দোলনক অনুপ্ৰাণিত হোৱাই নহয় ভাৰত চৰকাৰে “অমৃতা দেৱী বিষ্ণোই বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা বঁটা” ৰূপে আৰু “অমৃতা” ৰূপত ৰাজস্থান চৰকাৰকো অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল  দেৱী বিষ্ণোই স্মৃতি পৰবৰণ বঁটা” ক্ৰমে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত অৰিহণা যোগোৱাৰ বাবে।

বিষ্ণই সমাজৰ  প্ৰতি জন মানুহ বৰ্তমান সমাজৰ আদৰ্শ নিজৰ  বুকুৰ গাখীৰ জীৱ জন্তুক খুৱাবলৈ কুণ্ঠাবোধ নকৰা  ,এজোপা গছৰ বাবে নিজৰ জীৱন উৎসৰ্গা  কৰিবলৈ কুন্থাবোধ নকৰা এই সমাজৰ আদৰ্শ যুগ যুগান্তৰলৈ ভাৰতৰ ইতিহাসত জিলিকি থাকিব ।